Verbluffende ontdekking onder het Chinees behang van landhuis Oud Amelisweerd
Röntgen en Infrarood maken een verborgen schildering na eeuwen weer zichtbaar.
Tijdens de restauratie van het 18e-eeuwse Chinese papieren behang in de salon van landhuis Oud Amelisweerd te Bunnik (door XLpapier) is een opmerkelijke vondst gedaan: achter het Chinese behang blijkt nog een behang bewaard gebleven. Dit op doek geschilderd behangsel toont grote geschilderde trompe-l’oeil lijsten tegen een groene achtergrond. Er blijkt echter meer aan de hand te zijn. Onder de groene schildering bevindt zich een rijke voorstelling van een met guirlandes gedecoreerde vaas en medaillons. Het onderzoek is gedaan met röntgen- en infraroodtechnieken en werd uitgevoerd door de Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL) en Ige Verslype, schilderijenrestaurator bij het Rijksmuseum in Amsterdam en onderzoeker in het Vidi-project (NWO-TU-Delft).
Bij het onderzoeken van het linnen behangsel dat tevoorschijn kwam na de afname van het Chinees behang zagen de restauratoren van de SRAL onder leiding van Nico van der Woude in strijklicht verfstreken die niet zichtbaar waren aan het groene verfoppervlak. Deze lijnen werden overgetrokken op plastic en een initieel materiaal technisch onderzoek door de SRAL met behulp van röntgenfotografie en opnamen met een thermische camera en infrarood reflectografie kon door de groenblauwe verflaag worden ‘heen gekeken’. Hiermee werd aangetoond dat zich onder de egaal groene verflaag een rijke voorstelling van met guirlandes gedecoreerde vaas en medaillons bevindt. Deze schilderingen hebben een grote mate van verfijning en detaillering en blijken volledig intact te zijn onder de latere groene verflaag.
Om deze voorstelling in zijn geheel in kaart te brengen en in een later stadium, virtueel te reconstrueren, heeft het VIDI-project: From isolation to coherence: an integrated technical, visual and historical study of 17th- and 18th century Dutch painting ensembles (TU Delft, in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) de kamer in zijn geheel met infraroodreflectografie verder onderzocht.
De resultaten zijn verbluffend. Een gedetailleerde voorstelling van hoge kwaliteit met engeltjes in gedecoreerde medaillons gevat in geschilderde kaders is hiermee zichtbaar gemaakt. Door zorgvuldige analyse van deze opnamen blijken de geschilderde kaders bovendien in vorm te zijn gewijzigd. Dit wijst er op dat het op doek geschilderde behangsel maar liefst drie verschillende fasen moet hebben gehad in een korte periode van slechts zo’n 40 jaar tijd. Heel bijzonder is dat deze veranderingen die zich vanaf de bouw van het huis omstreeks 1770 kort na elkaar hebben voltrokken, gaaf bewaard zijn gebleven. Na twee eeuwen voor het blote oog verborgen te zijn geweest, zijn deze drie tijdslagen nu voor het eerst zichtbaar geworden met behulp van materiaal technisch onderzoek.
Het VIDI-project
Het NWO Vernieuwingsimpuls VIDI-project onder leiding van dr. Margriet van Eikema Hommes, senior onderzoeker van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, onderzoekt voor het eerst de productie- en behandelingsgeschiedenis als ook de oorspronkelijke verschijning en visuele samenhang van 17de en 18de-eeuwse geschilderde kamers binnen een (kunst)historische context. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een interdisciplinair team met kunsthistorici, een restaurator en een conserveringswetenschapper. Het project is van groot belang voor het behoud van deze schilderijenensembles, een uniek deel van ons cultureel erfgoed dat sterk is ondergewaardeerd en ernstig wordt bedreigd.