Naturalis bestaat 15 jaar op 7 april
Op 7 april bestaat museum Naturalis in Leiden 15 jaar. Bezoekers krijgen op die dag een aardigheidje van de jarige. Naturalis is het meest bekend bij het grote publiek als museum. Met gemiddeld 252.000 bezoekers per jaar heeft het een plaats veroverd in de landelijke top 10 van grootste musea. Wat minder mensen weten, is dat er achter de schermen van het populaire museum een internationaal opererend onderzoekscentrum actief is. Aan de basis van het museum en dit onderzoekscentrum ligt de in twee eeuwen opgebouwde nationale collectie van maar liefst 37 miljoen planten, dieren, fossielen en gesteenten.
Op 7 april 1998 opende HM Koningin Beatrix het nieuwe gebouw van Naturalis aan de Darwinweg in Leiden. Zo begon een nieuwe fase in de geschiedenis van het instituut, dat in 1820 werd opgericht door Koning Willem I als ’s Rijksmuseum van Natuurlijke Historie.
Sinds 2010 zijn belangrijke collecties en onderzoekers, verbonden aan Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden en Wageningen University, ondergebracht bij Naturalis Biodiversity Center. Ook het DNA Barcoding Laboratorium en het Nederlands Edelstenen Laboratorium zijn er gevestigd. Daarmee neemt Nederland nu een prominente positie in bij de wereldwijde inspanning om de ontwikkeling van biodiversiteit te reconstrueren en de interactie tussen soorten te begrijpen. Onderzoek, collectie en museum komen samen in de experimentele zaal LiveScience in het museum.
Beschermen en benutten van de natuur
De ruim 120 onderzoekers (en meer dan 300 gastwetenschappers) bij Naturalis houden zich bezig met het beschrijven, begrijpen en verklaren van biodiversiteit. Zij zoeken continu naar nieuwe inzichten en methoden om de relatie tussen mens en natuur te verbeteren. Dit kan zich richten op bescherming van de natuur of het – op duurzame wijze – benutten van de natuur. Naturalisonderzoekers beantwoorden vragen als:
– Kunnen de genen van onze herbariumplanten onze voedselveiligheid verbeteren?
– Hoe beïnvloedt het klimaat onze biodiversiteit nu en in de toekomst?
– Gaat de Nederlandse biodiversiteit nu voor- of achteruit? Komen er veel invasieve soorten bij?
– Vindt er nog steeds soortvorming plaats?
– Hoe kunnen koraalriffen het best beschermd worden?
– Kan bio-mimicry, het lenen van soortkenmerken voor duurzame oplossingen, nieuwe technologie helpen ontwikkelen?
Recent nog publiceerden onderzoekers van Naturalis in de wetenschappelijke tijdschriften Science en Ecology Letters over wilde bestuivers. Hun conclusie: het is belangrijk om landbouwgebieden zo in te richten dat wilde bestuivende insecten in grotere aantallen kunnen zorgen voor meer voedselproductie.
Natuur van Nederland en Barcode of Life
Naturalis deelt zijn kennis al jaren met onderzoekers en liefhebbers wereldwijd. Het instituut werkt samen met partners en particuliere gegevens-verzamelende organisaties aan websites als www.soortenregister.nl, www.geologievannederland.nl en www.dierenzoeker.nl. Websites van Naturalis en zijn partners worden jaarlijks door meer dan zes miljoen mensen geraadpleegd. Samen met amateurwetenschappers wordt de complete natuur van Nederland in kaart gebracht door alle dier- en plantensoorten in Nederland te verzamelen. In het DNA Barcoding Laboratorium wordt hun DNA gerelateerd aan de soortnaam en het object, en in de internationale Barcode of Life Database (BOLD) gezet.
Illegaal, namaak, schadelijk?
Overheden, bedrijven en andere organisaties kloppen bij het Naturalis Expertcentrum aan voor hulp bij vraagstukken die ze in de praktijk tegenkomen. Is deze edelsteen echt of namaak? Dierenhoorns in een container in de Rotterdamse haven, zijn die van een beschermde diersoort? Veren in een vliegtuigmotor: van welke vogel zijn ze?
Onderwijsprogramma
Onderzoekers van Naturalis verzorgen cursussen op het gebied van biodiversiteit en evolutie aan de Universiteit Leiden, Wageningen University en Universiteit van Amsterdam. Lagere en middelbare scholen volgen vanaf 1998 in groten getale de onderwijsprogramma’s in het museum en online. Daarmee heeft Naturalis inmiddels een toppositie in Nederland bereikt met een bezoek van circa 55.000 leerlingen per jaar.
DNA uitgestorven dieren
De rijkscollectie bevat naast miljoenen dieren, planten, gesteenten en fossielen ook tienduizenden type-exemplaren, aan de hand waarvan een soort is beschreven, en honderden uitgestorven dieren. Dagelijks komen onderzoekers uit de hele wereld om objecten te bestuderen. Zo is onlangs DNA van het enige nog bestaande exemplaar van de uitgestorven Tahiti strandloper gebruikt om de afstamming van deze vogels opnieuw in te delen. De vogel was in 1773 op Tahiti verzameld tijdens de tweede reis van kapitein James Cook.
7 miljoen objecten digitaal
7 miljoen objecten uit de collectie worden nu gedigitaliseerd, één van de grootste natuurhistorische digitaliseringsprojecten ter wereld. Per collectie is een aparte ‘digistraat’ ingericht. Insecten die met tientallen opgeprikt in een laatje zitten, vergen immers een andere aanpak dan vissen in een glazen pot met alcohol. Er worden foto’s gemaakt, elk object krijgt een barcode en de gegevens op de etiketten worden vastgelegd. Het etiket hoort onlosmakelijk bij het object. Het bevat de wetenschappelijke naam en meestal ook de verzameldatum en –locatie en de naam van de verzamelaar. Bij deze megaklus roept Naturalis de hulp van het publiek in; mensen kunnen thuis etiketten van schelpen, mijten en luizen overtypen via www.livescience.nl of www.velehanden.nl.